श्रावण महिना सुरू होण्यासाठी अवघे काही दिवस बाकी आहेत, हिंदू धर्मानुसार हा महिना अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो. या महिन्याच्या प्रत्येक सोमवारी भगवान शंकराची उपासना केली जाते.
उपासनेव्यतिरिक्त, वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून, हा उपवास आपल्या शरीरासाठी खूप फायदेशीर ठरतो. केवळ श्रावण महिन्यातच नाही पण तुम्ही दर आठवड्यातून एकदा उपवास करू शकतात. महिन्यात 4 आठवडे असतात. तुमचे आरोग्य आणि फिटनेस राखण्यासाठी तुम्ही आठवड्यातून एक दिवस उपवास करू शकता. आहारतज्ज्ञ डॉ अदिती शर्मा यांनी आठवड्यातून एक दिवस उपवास करणे पूर्णपणे सुरक्षित आणि फायदेशीर असल्याचे सांगितले आहे. यासोबतच त्यांनी त्याचे काही खास फायदे आणि ते करण्याचा आरोग्यदायी मार्ग देखील शेअर केला आहे, जाणून घ्या..
आठवड्यातून एकदा उपवास केल्याने काय फायदे होतात?
हृदयाच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर :
उपवास केल्याने शरीरातील ग्लुकोज, चरबी, केटोन्स, स्टोरेजचा वापर करण्यास मदत होते, त्यामुळे आपल्या शरीरातील जळजळ कमी होते. इतकेच नाही तर ते हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी विकार, ट्रायग्लिसराइड्स, कोलेस्ट्रॉल, अगदी इन्सुलिन प्रतिरोधक आणि जीवनशैली विकारांशी लढण्यास मदत करते.
यकृतासाठी फायदे
उपवास केल्याने यकृत शांत राहते, जे आपल्या शरीरातील सर्वात मोठे डिटॉक्सिफायिंग अवयव आहे, जे पित्त तयार करून पचनास मदत करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. उपवासामुळे यकृताला विश्रांती मिळते आणि डिटॉक्सिफिकेशनवर लक्ष केंद्रित करता येते. यकृत विषारी पदार्थांना टाकाऊ पदार्थांमध्ये रूपांतरित करते, तुमचे रक्त स्वच्छ करते आणि शरीराला त्यातील काही महत्त्वाची प्रथिने प्रदान करण्यासाठी पोषक आणि औषधे चयापचय करते.
मेंदूचे कार्य सुधारते
उपवास केल्याने मेंदूचे कार्य सुधारण्यास आणि न्यूरोडीजनरेटिव्ह विकारांना प्रतिबंध करण्यात मदत होते. हे सर्वज्ञात सत्य आहे की, रिकाम्या पोटी किंवा अन्न पूर्णपणे पचल्यानंतर, मेंदूला अधिक रक्त प्रवाह उपलब्ध झाल्यामुळे आपल्या मेंदूचे कार्य वाढते. उपवास केल्याने तुमची लक्ष केंद्रित करण्याची आणि नवीन कल्पना निर्माण करण्याची क्षमता सुधारते. याव्यतिरिक्त, मेंदूशी थेट जोडलेले आतडे, जे साधारणपणे प्रत्येक मायक्रो दशलक्ष सेकंदाला संदेश पाठवते, आता विश्रांतीच्या अवधीत आहे, जे मेंदूला लक्ष केंद्रित करण्यास मदत करते.
रोगप्रतिकारशक्ती वाढते
आठवड्यातून एक दिवस उपवास केल्याने शरीरात नवीन प्रतिकारशक्ती निर्माण होऊ शकते. कॅलिफोर्निया विद्यापीठाने अलीकडेच हे सिद्ध केले आहे की 72 तास उपवास केल्याने शक्तिशाली आरोग्य फायदे आहेत, कारण ते आपल्या शरीरात स्टेम सेल आधारित पुनरुत्पादनास ट्रिगर करण्यास मदत करते.
वजन कमी करण्यास मदत करते
जर तुम्हाला वजन कमी करायचे असेल तर आठवड्यातून एकदा नियमित उपवास करण्याची सवय लावा. या दिवशी साधे आणि हलके अन्न खा, यामुळे तुमच्या कॅलरीजचे प्रमाण मर्यादित होते आणि शरीरातील चयापचय देखील वाढते. हे घटक तुमचा वजन कमी करण्याचा प्रवास सुलभ करू शकतात.
डिटॉक्सिफिकेशन मदत
जेव्हा शरीर उपवास करत असते, तेव्हा ते सर्व काही बाहेर काढण्याचा प्रयत्न करते, ज्यामुळे ऊर्जा खर्च होत नाही. त्यामुळे शरीरात साचलेले विषारी पदार्थ बाहेर पडतात. नॅशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिनने प्रकाशित केलेल्या अभ्यासानुसार, उपवास केल्याने एंडोर्फिन, हार्मोन्सची पातळी वाढते जे आपल्याला चांगले आणि आनंदी वाटण्यास मदत करतात.
त्वचेसाठीही आरोग्यदायी
उपवास केल्याने पचनाच्या समस्यांचा धोका कमी होतो. त्याच वेळी एकंदर आरोग्य सुधारते. हा घटक त्वचेसाठी विशेष बनवतो. नियमित उपवास केल्याने मुरुम, मुरुम फुटणे यासारख्या समस्या उद्भवत नाहीत.
साप्ताहिक उपवास ठेवण्याचा आरोग्यदायी मार्ग, आहारतज्ज्ञ सांगतात..
तुम्ही आजारी असाल तर अजिबात करू नका
जर एखाद्या व्यक्तीला मूत्रपिंड निकामी होणे, हृदयाशी संबंधित समस्या, यकृत खराब होणे, कर्करोग इत्यादीसारखे गंभीर आजार असतील तर त्याने उपवास टाळावा. उपवास ठेवल्याने त्यांच्या अडचणी वाढू शकतात. आपल्या शरीराची काळजी घ्या आणि त्याला नियमितपणे पुरेसे पोषण (सावन विशेष आहार) देत राहा.
तुमचा आहार काळजीपूर्वक निवडा
जर तुम्ही उपवास केला असेल तर त्या काळात तळलेले पदार्थ खाणे टाळा, कारण सहसा लोक बाजारातून चिप्स वगैरे आणतात, त्याशिवाय लोक घरी उपवासाचे पकोडे वगैरे बनवतात. या गोष्टी पूर्णपणे टाळा आणि आरोग्यदायी फळे, दही आणि सुका मेवा, विशेषत: माखणा खा. फळांचा रस घेणे टाळा, कारण ते रिकाम्या पोटी तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी अचानक वाढवू शकते.
द्रव सेवन वाढवा
उपवासाच्या वेळी, जेव्हा तुम्ही अन्न खात नाही, तेव्हा तुमच्या शरीरातील ऊर्जा टिकवून ठेवण्यासाठी तुमचे शरीर हायड्रेटेड ठेवणे फार महत्वाचे आहे. अशा स्थितीत लस्सी, ताक, नारळपाणी, लिंबूपाणी यांसारखी आरोग्यदायी पेये पाण्यासोबत घ्या.
